OBIEKTYWNE I SUBIEKTYWNE TRUDNOŚCI W SAMOKSZTAŁCENIU CZ. II

T, Tomaszewski wyróżnia również trudności obiektywne i subiektywne. Trudności obiektywne występują wtedy, „gdy człowiek zdolny do wykonywania normalnych zadań w normalnych warunkach staje wobec zadań lub warunków, które przekraczają tę normę”. Trudności subiektywne zaś wówczas, „gdy w sytuacji normalnej człowiek nic moż.e sprostać jej wymaganiom, gdy nic może wykonać normalnych zadań w normalnych warunkach”54. Trudności subiektywne mogą być przejściowe lub trwałe. Mimo tego rozróżnienia T. Tomaszewski uznaje, że trudności subiektywne i obiektywne zawsze pozostają w ścisłym związku ze sobą.

Trudności powstają zawsze w określonych sytuacjach, które nazywamy sytuacjami przymusowymi lub trudnymi. Sytuacja trudna to „sytuacja nowa, różniąca się od sytuacji, w której podmiot realizował dany wynik dotychczas” 'i. Sytuacje te pojawiają się szczególnie wówczas, kiedy – na skutek zmieniających się warunków życia – ustabilizowana czynność przestaje prowadzić do oczekiwanych wyników. Zachodzi wówczas konieczność przebudowy utrwalonych czynności, zmierzającej do przezwyciężenia powstałej trudnej sytuacji. Albo nam się to udaje, albo też trudności się pogłębiają, trwają nadal i zaczynają im towarzyszyć objawy dezorganizacji.

T. Tomaszewski wyróżnia następujące typy sytuacji trudnych: deprywa- cjc, przeciążenia, zagrożenia, utrudnienia. Dcprywacje występują, „gdy w otoczeniu brak jest podstawowych elementów potrzebnych do normalnego funkcjonowania organizmu lub samopoczucia człowieka” 56. Gdy samouk uczy się np. w dusznej, nie wietrzonej izbic (brak tlenu) lub wówczas, gdy nic robi przerwy występują zaburzenia w jego czynnościach umysłowych – trudno mu skupić uwragę, trudno przy-