ROLA MOTYWACJI W SAMOKSZTAŁCENIU CZ. II

W literaturze polskiej spotkać można również zupełnie inny sposób rozumienia terminu motyw. Według K. Obuchowskiego motyw to „zwerbalizowanie celu i programu umożliwiające danej osobie podjęcie określonej czynności” 22. Takie rozumienie pojęcia „motyw” upodabnia jego znaczenie do pojęcia „racja”, „powód”. K. Czarnecki uważa, że motywy są ściśle związane z potrzebami człowieka i skłaniają go do określonych i celowych działań. Zdaniem tego autora „motywem nazywa się najczęściej uświadomiony stan naszej potrzeby i dążenie do jej zaspokojenia przez określone działanie” 23. Składnikami zaś motywów są również procesy poznawcze, zainteresowania, plany i dążenia, poglądy i przekonania.

Potrójną rolę przypisuje motywom L. Niebrzydowski, który stwierdza, żc motywy można traktować jako: 1) potrzeby, 2) przyczyny wszelkiego działania, 3) pobudki do działań świadomych i celowych 24.

W rozumowaniu wymienionych autorów można dostrzec wspólną cechę: Traktowanie motywu jako pobudki występowania, racji i chęci skłaniającej człowieka do działania, do podejmowania i wykonywania określonych czynności, zmierzania ku określonym celom.

Motywacja odgrywa szczególną rolę w procesie samokształcenia. Jest siłą napędową samokształcenia i warunkuje jego trwałość. Na przykład motywy podjęcia samokształcenia przez robotników' i mistrzów mogą być następujące:

– chęć podniesienia kwalifikacji zawodowych,

– dążności kompensacyjne (poznanie i uświadomienie sobie własnych braków, pragnienie awansu społecznego i zawodowego, potrzeba samo- urzeczywistnienia),

– korzyści materialne i perspektywa polepszenia warunków bytowania rodziny,

– chęć przejścia do innej pracy, która wymaga większej wiedzę',

– nacisk zakładu pracy,

– wpływ rodziny,

– wymogi stanowiska pracy,

– perspektywa przejścia na stanowisko nierobotnicze,

– chęć poszerzenia wiedzę' ogólnej.

Natomiast motywy podejmowania studiów' wyższych przez nauczycieli są nieco inne i przedstawiają się następująco 2:>:

– chęć podniesienia kwalifikacji,

– nacisk zakładu pracy i wymogi stanowiska pracy,

– zainteresowanie kierunkiem studiów,

– zainteresowanie przedmiotem studiów,

– względy materialne,

– ambicja.

Ogólnie można powiedzieć, że głównymi motywami skłaniającymi ludzi do podejmowania i kontynuowania samokształcenia jest dążność i chęć stałego doskonalenia siebie, swojej pracy i życia. Ta dążność występuje szczególnie u osób aktywnych, samodzielnych i twórczych. Ważnymi motywami są także nacisk zakładu pracy, korzyści materialne i perspektywa polepszenia warunków bytowania.