Trudności w zdobywaniu wiedzy

Otrzymamy wówczas następującą klasyfikację rodzajów trudności mogących wystąpić w procesie uczenia się – samokształcenia. Trudności w zdobywaniu wiedzy. Wszelkie poznanie rozpoczyna się od spostrzegania otaczającej rzeczywistości za pomocą mniej lub bardziej ukierunkowanej obserwacji. Im rzeczywistość dokładniej odzwierciedla się w świadomości uczącego się, tym skuteczniej chroni się on od błędów'.

Obserwacja jest skuteczna wtedy, kiedy przyświeca jej wyraźny cel, czyli jest ukierunkowana. Ale nie tylko od tego jest zależna dokładność obserwacji. Duży wpływ na nią ma rćwnież stan wiedzy wyjściowej samouka. Im jest ona pełniejsza, tym obserwacja jest skuteczniejsza. Na dokładność obserwacji ma również wpływ stan zdrowia np. słaby wzrok lub słuch, zmęczenie bądź znużenie znacznie utrudniają właściwą obserwację. Jeśli zatem samouk nie był ukierunkowany w obserwacji, źle spostrzegał i utrwalił wyniki obserwacji, to znaczy, że jego spostrzeganie było powierzchowne, niedokładne, utrwalało cechy przypadkowe i nieistotne. Jest to jeden z ważniejszych błędów w uczeniu się, mający negatywny wpływ na zmysłowe poznawanie przez uczących się nowych dla nich rz,eczy i zjawisk.

Inna trudność w zdobywaniu wiedzy wynika z niewłaściwego rozumienia słów. Podstawowym miejscem pracy' umysłowej samouków jest przede wszystkim dom. W domu uczymy się z podręcznika (skryptu) wymagającego myślenia analitycznego i syntetycznego. Samouk przerabiając określony rozdział, musi zwrócić uwagę na istotne elementy jego treści, wyodrębnić je i powiązać w strukturalną całość. Struktura ta może być różnej budowy: albo poszczególne elementy układają się hierarchicznie, kiedy jedne elementy są podporządkowane drugim, albo w' ciąg przyczynowo-skutkowy, genetyczny lub też aksjomatyczno-dedukcyjny, w których jedno zdanie jest racją, a wynikające z niego zdanie dalsze jest następstwem. Pominięcie jakiegoś ważnego elementu powoduje groźną lukę w rozumowaniu, a co za lym idzie – istotną trudność w rozumieniu dalszego materiału.