Samokontrola i samoocena w samokształceniu

Integralnią częścią samokształcenia są procesy autorcgulacyjne 62, których poprawny przebieg stanowi warunek skutecznego przyswojenia sobie wiedzy i sprawności. Wyróżnić tu trzeba samokontrolę, samoocenę i autoko- rektę. Wszystkie tc trzy czynności są niezwykle istotne, a umiejętność ich wykonywania decyduje o rezultatach samokształcenia.

Samokontrola i samoocena są ściśle ze sobą powiązane, ponieważ osoby uczące się, kiedy kontrolują stopień przyswojenia sobie wiedzy i opanowania sprawności, muszą jednocześnie oceniać osiągnięte rezultaty. Po stwierdzeniu ewentualnych niedociągnięć korygują swoje błędy i braki, a więc przeprowadzają autokorcktę, która polega na poprawianiu popełnionych błędów i uzupełnieniu własnych niedostatków, jakie wykaże samokontrola i ujawni samoocena.

Podstawową cechą gwarantującą wartość samokontroli i samooceny jest obiektywizm. Chodzi o to, aby oceniać stan swojej wiedzy i sprawności zgodnie z rzeczywistością – ani zbyt wysoko, ani zbyt nisko. Tylko wtedy jest możliwe podejmowanie właściwych decyzji dotyczących potrzebnych zabiegów autokorektywnych – rodzajów i liczby ćwiczeń poprawiających i uzupełniających zauważone usterki w pracy samokształceniowej. Ten obiektywizm niełatwo jest osiągnąć, ponieważ zawsze najtrudniej kontrolować i oceniać samego siebie. Tym niemniej należy wszystko robić, ażeby dojść do takiej umiejętności – choćby poprzez ciągłą krytyczną analizę swojej pracy umysłowej i działań praktycznych. Obszernie na temat procesów auloregulacyjnych w samokształceniu pisze Z. Matulka w pracy Metody samokształcenia. Warszawa 1983, WSiP, s. 261 i następne.