SAMOKONTROLA, SAMOOCENA I AUTOKOREKTA W SAMOKSZTAŁCENIU

Samokontrolą nazywamy umiejętność sprawdzania własnych sądów, działań i postępów, umiejętność dostrzegania własnych błędów, analizowania ich przyczyn. Jest to zatem ogół zabiegów stosowanych przez samouka, polegających na sprawdzaniu tego, co wykonuje w procesie uczenia się, wnikaniu w to, co jest przedmiotem uczenia się oraz porównywaniu rezultatów uczenia się z przyjętym przez siebie programem samokształcenia.

W zakresie form samokształcenia wyróżnia się głównie samokontrolę bieżącą, stale towarzyszącą samokształceniu oraz samokontrolę sporadyczną, która może wystąpić np. przed przystąpieniem do egzaminu, zaliczeniem itp. Wówczas samouk sam kontroluje swoje postępy z wyznaczonej dziedziny wiedzy.

J. Półturzycki63 wyróżnia ponadto samokontrolę rozpoznawczą, której celem jest samodzielne określenie swoich możliwości i swojej wiedzy w dziedzinie dotychczas nic poznawanej systematycznie. Występuje to wówczas, gdy po dłuższej przerwie w nauce podejmuje się samodzielną próbę ustalenia swojego poziomu i sw:ojej przydatności w celu dalszego kształcenia się i określenia właściwego dla siebie poziomu trudności w materiale programowym lub treściach interesującej dziedziny. Samokontrola rozpoznawcza może się pojawiać także wówczas, gdy chce się sprawdzić swoje osiągnięcia w dziedzinie, której nie poznawało się poprzednio w sposób zamierzony. Innymi wyróżnianymi przez J. Półturzyckiego rodzajami samokontroli są: samokontrola naturalna, samokontrola myślowa, samokontrola porównawcza i obserwacja.