Zagrożenia przy samokształceniu

W socjologii funkcjonuje nieco inne znaczenie pojęcia ..deprywacja” – deprywować. to znaczy powodować stan zniechęcenia, depresji, przygnębienia. Natomiast w pedagogice, gdy mówimy o deprywacjach. to chodzi o lo, aby ćwiczenia (zadania) szkolne, lok prowadzonych zajęć nie zniechęcały klasy, lecz były bodźcem do datszych osiągnięć, do wydajniejszej pracy. Zgodnie ze wskazaniami pedagogiki należy unikać takich sytuacji, w których powstają deprjwacje. czyli sytuacje zniechęcające do nauki i uczenia się. pomnieć sobie potrzebne wiadomości, łatwo popełnia błędy i dochodzi do fałszywych rozwiązań.

Przeciążenie występuje w sytuacji, w której „człowiek otrzymuje zadania na granicy sw’oich sił fizycznych lub umysłowych, zadania wymagające maksymalnego wysiłku” 51. Są to zatem zadania ponad siły' samouka, przekraczające jego możliwości psychiczne i fizyczne.

Zagrożenia występują w sytuacji, kiedy wykonanie zadania może naruszyć stan zdrowaa, pozycję społeczną, opinię lub inne wartości. W samokształceniu zagrożenia występują wówczas, gdy samouk na skutek rozmaitych przyczyn ma trudności w uczeniu się, musi zrezygnować z nauki. Wów1- czas może narazić się na ośmieszenie zc strony najbliższej rodziny, utracić autorytet u własnych dzieci. Zagrożeniem jego opinii społecznej, pozycji zawodowej i rodzinnej może być nie zdanie egzaminu. Wynikiem takiej sytuacji mogą być drwiny kolegów, kpiny ze strony żony i dzieci. Niekiedy może zdarzyć się tak, że niepowodzenie w nauce i na egzaminie powoduje zmianę miejsca pracy, utracenie stanowiska, zniechęcenie do nauki w ogóle. W obrębie utrudnień T. Tomaszewski wyróżnia:

– zadania złożone, o zmiennej i niejasnej strukturze,

– przeszkody,

– konflikty,

– naciski.

Utrudnienia przy samokształcenia

Do zadań o zmiennej i niejasnej strukturze można zaliczyć zadania zawierające wiele różnorodnych danych, w których występują luki i braki potrzebnych informacji, gdy np. autor podręcznika podaje różne szczegóły niepotrzebnie zaciemniające sens zadania, nie powiązane ze sobą w sposób logiczny i przejrzysty. Trudno wówczas samoukowi spośród mnóstwa różnorodnych szczegółów wyodrębnić te, które są istotne i pozwalają rozwiązać określony problem.

Drugi typ utrudnień – przeszkody – polega na tym, że czynność zmierzająca do określonego wyniku napotyka przeszkodę ograniczającą możliwość działania człowieka. Trudność związana z przeszkodą występuje np. wtedy, gdy samouk zamierza podczas zajęć coś zanotować i stwierdza, że nie zabrał ołówka lub pióra.

Sytuacje konfliktowe występują zdaniem T. Tomaszewskiego wtedy, „kiedy czynność jest organizowana tak, aby przeciwstawić się realizacji jakiejś innej czynności, albo też wtedy, kiedy jedna i ta sama czynność organizowana jest tak, aby zrealizować dwa przeciwstawne wyniki” 5S.