O POTRZEBIE SPORZĄDZANIA NOTATEK CZ. II

Dobrze sporządzona i właściwie przechowana notatka jest ważnym elementem banku naszej wiedzy, odciąża pamięć a jest stale do dyspozycji. Ważną rzeczą jest umiejętność notowania, bowiem racjonalne notowanie rozwija percepcję, pozwala na korygowanie sąiiów. Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że notatki służą nie tylko utrwaleniu informacji, zatrzymaniu myśli własnych i cudzych, lecz także mają odciążyć pamięć od nadmiaru danych, których nie musimy od razu przyswoić.

Sprawą zasadniczą jest to, co należy notować. We wskazówkach dotyczących sposobów notowania podaje się na ogół50, że należy notować myśli zasadnicze z krótką motywacją, terminy wraz z definicjami, wskazówki dotyczące metod opracowania, dane, skąd należy zaczerpnąć wiadomości uzupełniające oraz wszelkie własne uwagi. Generalnie rzecz biorąc, samouk powinien dbać, aby w jego notatkach znalazł}' się zawsze: definicje oraz tezy (twierdzenia lub tzw. myśli przewodnie). Natomiast przykłady stanowiące egzemplifikacje twierdzeń można sobie w dużej mierze darować. Zaleca się też notowanie skrótami takimi jak: e. = ekonomia, k. – kapitalizm, c. = kapitał, p. = pieniądz, m. = wartość dodatkowa itp. Niektórzy zalecają nieposługiwanie się pierwszymi literami czy symbolami (tc należy stosować tylko w zastępstwie słów znanych i o określonym znaczeniu), lecz skrótami składającymi się z pierwszej i końcowej litery łącznie z końcówką gramatyczną np.: społeczne = s-ne, płaszczyzna = p-na itp. Każdy powinien prowadzić własny system skrótów dla najczęściej występujących słów, dbając jedynie o to, aby zapisany teksl pozostał czytelny i zrozumiały. Stąd dobre jest posługiwanie się symbolami ogólnie przyjętymi w danej dziedzinie wiedzy, w przedmiocie nauczania w szkole, na studiach bądź na kursie. Wiele osób korzysta w procesie samokształcenia z wykładów. Można umownie wyróżnić trzy sposoby zapisu treści wykładu:

– 1) notowanie planowe,

– 2) notowanie tezowe,

– 3) notowanie stenograficzne.

Stenograficzna forma notowania

Pierwszy sposób polega na tym, że notujemy tylko temat wykładu i nazwy zasadniczych jego części. Tym sposobem notowania posługiwać się mogą osoby, które znają daną problematykę i którym chodzi głównie o odzwierciedlenie sposobu uporządkowania materiału przez wykładowcę. Z tego względu takiego sposobu notowania nie można zalecać początkującym samoukom, ponieważ najczęściej problematyka omawiana na wykładach jest problematyką dla nich nową.

Aby notatki zachował}' swój walor pomocy w samokształceniu, musi znajdować się w nich duży zasób informacji. Lepsza z tego punktu widzenia jest tezowa forma notowania, która polega na tym, że obok tematu wykładu i zagadnień wyróżniamy również podzagadnienia, uzupełniając je definicjami, wzorami oraz własnymi uwagami. Wydaje się, że jest to sposób notowania, który najbardziej zmusza samouka do świadomego odbioru wykładu, do klasyfikacji i selekcji zasłyszanych informacji, pozwala bowiem nie tylko na przyswojenie podstawowej struktur}' informacji, ale zostawia pole do samodzielności, do ustalenia dalszych powiązań i uzupełnień.

Stenograficzna forma notowania polega na próbie pełnego zapisu ogółu słyszanych i widzianych informacji. Sprzyja to bezmyślnemu notowaniu (na ogół im więcej się notuje, tym mniej się rozumie), a potem bezmyślnemu uczeniu się i odtwarzaniu informacji. Słuchaczom wykładu bowiem wydaje się, że łatwiej jest daną rzecz zapamiętać, aniżeli przemyśleć i wyodrębnić jej strukturę. Co gorsze, ze względu na brak wprawy w notowaniu, słuchacze usiłują zanotow-ać wszystko, najczęściej jednak gubią najważniejsze, podstawowe partie wykładu.