W planowaniu pracy samokształceniowej pragnę zwrócić szczególną uwagę na ekonomiczne gospodarowanie czasem. Jest ono ważną sprawą w samokształceniu i dużą sztuką. Przy łączeniu nauki własnej z pracą zawodową budżet czasu, pozostający do własnej dyspozycji samouka, jest bardzo napięty, zachodzi więc potrzeba wykrzystania każdej wolnej chwili.

Z samokontrolą powinna się łączyć samoocena. Przez samoocenę rozumiemy krytyczne ustosunkowanie się samouka do efektów działań wchodzących w zakres samokształcenia, łącznie z wysuw-aniem wniosków zmierzających do doskonalenia procesu samodzielnego uczenia się. Jak samemu oceniać uczenie się? Żeby tego dokonać należy:

Osoby samokształcące się bardzo często uczą się, ażeby zdać określone egzaminy. Egzamin może być teoretyczny lub praktyczny. Obie te formy egzaminów występują też łącznic. Egzamin teoretyczny odbywa się w formie ustnej lub pisemnej. Egzamin praktyczny np. na kursach mistrzowskich dla rzemieślników, polega najczęściej na wykonaniu określonej pracy (dzieła), która popularnie nazywa się „sztuką mistrzowską”.

Przykładem wykorzystania komputerów dla obsługi procesu dydaktycznego jest Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej. Biblioteka ta od szeregu lat zajmuje się tworzeniem własnych baz danych, gromadzi bazy bibliograficzne na dyskach optycznych i dyskietkach oraz umożliwia dostęp do baz światowych wr systemie „on linę”. Informatyzacja prowadzona jest w dwóch kierunkach: komputeryzacji i zbiorów informacji o dokumentach i eksploatacji obcych baz danych. Bazy własne Biblioteki to:

Samokontrolą nazywamy umiejętność sprawdzania własnych sądów, działań i postępów, umiejętność dostrzegania własnych błędów, analizowania ich przyczyn. Jest to zatem ogół zabiegów stosowanych przez samouka, polegających na sprawdzaniu tego, co wykonuje w procesie uczenia się, wnikaniu w to, co jest przedmiotem uczenia się oraz porównywaniu rezultatów uczenia się z przyjętym przez siebie programem samokształcenia.

Trudności wzrastają przy dalszej komplikacji ćwiczeń, dlatego też ćwiczenia bardziej złożone wymagają pewnych ćwiczeń przygotowawczych. Trudniejsze są ćwiczenia, w których oprócz opanowania techniki należy pokonać uwzględnione w programie przeszkody. Źródła niektórych trudności w opanowywaniu umiejętności tkwią także w samym samouku. Należą do nich:

Przyczynami trudności w uczeniu się mogą być także luki w wiadomościach „wyjściowych” samouków. Powstają one zazwyczaj wówczas, gdy zbyt dużo czasu upłynęło między ukończeniem szkoły a podjęciem samokształcenia. Zaradzić temu może wzmożone tempo pracy umysłowej. Niskie wyniki mogą być także spowodowane brakiem czy niedoborem bodźców pobudzających motywację do nauki. Do bodźców osłabiających motywy uczenia się m.in. zalicza się:

Otrzymamy wówczas następującą klasyfikację rodzajów trudności mogących wystąpić w procesie uczenia się – samokształcenia. Trudności w zdobywaniu wiedzy. Wszelkie poznanie rozpoczyna się od spostrzegania otaczającej rzeczywistości za pomocą mniej lub bardziej ukierunkowanej obserwacji. Im rzeczywistość dokładniej odzwierciedla się w świadomości uczącego się, tym skuteczniej chroni się on od błędów'.

Indywidualne cele samokształcenia informują o wartościach, które samoucy zamierzają osiągnąć przez samokształcenie. Wyjaśniają także, dlaczego ludzie podejmują trud uprawiania samokształcenia. Poznanie celów podejmowania działań samokształceniowych wymaga przeanalizowania motywacyjnych podstaw tego procesu oraz powiązanie samokształcenia z potrzebami samouków.

Założenie to podzielało wielu współczesnych mu autorów, w tym Ludwik Krzywicki i Samuel Dickstcin. Głoszone przez nich hasła samokształceniowe miały na uwadze przygotowanie młodych do życia, do podejmowania samodzielnych poszukiwań badawczych.

W skład ogólnokrajowej sieci bibliotecznej – poza Biblioteką Narodową, bibliotekami naukowymi i publicznymi – wchodzą również następujące resortowe sieci biblioteczne oraz biblioteki związków zawodowych: