Monthly Archives Październik 2015

Wiele osób, które same się kształcą lub studiują, skarży się na trudności ze skupieniem czy skoncentrowaniem uwagi na tym, czym zajmują się w danej chwili. Stwierdzają one, że po dłuższym czytaniu czegoś, co jest dla nich mało interesujące, widzą pojedyncze zdania lub słowa, ale nie rozumieją istoty czytanego tekstu. Z podobnymi zjawiskami niektórzy z nas mają do czynienia w trakcie rozwiązywania zadań fizycznych, chemicznych lub innych, do których nie przywiązujemy w danej chwili większego znaczenia. W trakcie rozwiązywania tych zadań często przychodzą nam do głowy jakieś myśli zupełnie nie związane z tym, co mamy robić. Tak więc zamiast uczyć się, tracimy czas na marzenia na jawie. Bywa i lak, że ogarniająca nas nuda prowadzi do przerwania procesu nauki i do zajęcia się czymś ciekawszym, co samoistnie przyciąga naszą uwagę, nie wymagając od nas większego lub żadnego wysiłku.

Muzea prezentują dawne i współczesne osiągnięcia w poszczególnych dziedzinach życia społeczeństwa. Osiągnięcia te opracowuje się naukowo i w postaci eksponatów udostępnia zwiedzającym. Jednocześnie muzea prowadzą w swych dziedzinach tematycznych prace naukowe, konserwatorskie i popularyzatorskie. Nie tylko więc udostępniają eksponaty, lecz także konserwują, przechowują, pomagają też w zapoznaniu swych zbiorów i wysław, wydając katalogi i przewodniki oraz organizując odczyty, pogadanki i wykłady.

Trudności mogą wystąpić na każdym etapie nabywania umiejętności. Omówię tylko niektóre z nich. Przy pokazie obserwacja nie jest łatwa, ponieważ czynność odbywa się w ruchu, nieraz bardzo szybkim. Trudno wówczas uchwycić pewne elementy ruchu – bardzo istotne dla poprawnego wykonania czynności. Jeśli samouk nie będzie wiedział, na co ma zwrócić uw:agę przy pokazie, to wówczas z pewnością nie zrozumie istoty pokazu, będzie miał duże trudności z próbami naśladowania pokazanej czynności.

Większość podręczników zawiera ilustracje. Mają one na celu upo- glądowienie i wyjaśnienie wiadomości teoretycznych zawartych w tekście. Dlatego każdy, kto korzysta z podręcznika, nie powinien ich pomijać. Wnoszą one często więcej wiedzy na określony temat niż się początkowo wydaje. Praca z podręcznikiem powinna odpowiadać zasadom dydaktyki i przebiegać zgodnie z następującymi etapami procesu uczenia się-nabywania wiadomości:

Aby notatka służyła w sposób właściwy, musi mieć odpowiednią formę. Przede wszystkim należy uwzględnić następujące wskazówki:

– 1, Notować na luźnych kartkach jednakowego formatu. Najlepszy jest format kartki pocztowej, tj. 9×14 cm. Format ten umożliwia wyraźne odróżnianie pojedynczych notatek pod względem ich treści i przeznaczenia. Umożliwia także przcgrupowywanic notatek, zależnie od potrzeby, w pewne logiczne całości. Zapewnia możność odnajdywania w krótkim czasie każdej niezbędnej notatki, ułatwia szybkie wyłączanie pewnych wiadomości, jeśli straciły one już swoją aktualność bądź ważność.

Niektórzy' badacze zwracają uwagę na to, że bardzo ważne jest uświadomienie, jak długo zamierzamy pamiętać studiowany materiał. Przyznajemy się, że często uczymy się czegoś, żeby po prostu zdać egazmin, coś zaliczyć, nie zależy nam na dłuższym pamiętaniu danych i informacji. Jest to zresztą usprawiedliwione, trudno bowiem oczekiwać, abyśmy mogli pamiętać wszystko, z czym mamy do czynienia w szkole, na kursie, czy na studiach. Są jednak i takie elementy wiedzy, które chcielibyśmy pamiętać dłużej, może nawet na całe życie – przykładem jest znajomość języka obcego. Właśnie laka intencja między innymi determinuje to, jak długo będziemy pamiętać daną informację. To, co mamy zapamiętać krótko, tylko do egzaminu, bywa najczęściej szybko zapomniane, to, co mamy pamiętać długo, zwykle utrwala się w naszej pamięci na dłużej. Co więcej, gdy chcemy pamiętać coś na krótko, możemy z powodzeniem stosować metodę zmasowanych powtórzeń. Natomiast jeżeli zależy nam na dłuższym pamiętaniu, powinniśmy raczej stosować metodę powtórzeń rozłożonych w czasie.

Duży wpływ na wydajność pracy umysłowej mają czynniki meteorologiczne. Pogoda może znacznie wpływać na wydajność. Stopień tego wpływu zależy od wieku i indywidualnej czułości zmysłów każdego człowieka.

W pełnym zrozumieniu lektury' wydatnie może pomóc zasada operatywności zdobywanej wiedz)'. Oznacza ona, że najlepiej przyswajamy tekst wówczas, gdy wiadomości w' nim zawarte staramy się wykorzystać w pracy zawodowej. Następuje wówczas łączenie teorii z praktyką, co najlepiej służy efektywności lektury.

Rozróżniamy dwojakiego rodzaju cele samokształcenia: cele ogólne i cele szczegółowe. Te drugie są celami konkretnymi, zgodnymi z indywidualnymi potrzebami osób podejmujących samokształcenie.

Czytanie szczegółowe – jego celem jest gruntowne i systematyczne przyswojenie treści książki. Na tym etapie lektury czytamy w takim tempie, z taką uwagą i udziałem myślenia, by zrozumieć dokładnie każdy wyraz i każde zdanie. Materiał należy’dokładnie przemyśleć i powiązać w’większe całości z materiałem znanym z poprzedniej lektury. Każde nowe pojęcie powinno być dokładnie i powroli rozpatrzone. Nie wolno przechodzić do dalszej lektury jeżeli poprzednie wiadomości zrozumiane zostały tylko w połowie. Dlatego też przy trudniejszych pojęciach należy zatrzymywać się dłużej i dokładniej je przemyśleć.

Pracę samokształceniową może znacznie zakłócić lub wręcz uniemożliwić zły stan zdrowia uczącego się. Równocześnie wiadomo jednak, że istnieją określone stany psychofizyczne, bynajmniej nie chorobowe, ale znacznie ograniczające zdolność skutecznego uczenia się. Takimi stanami mogą być np. zmęczenie, znużenie, osłabienie albo stan napięcia nerwowego.